Deze opmerking wordt gemaakt tijdens een MT-overleg over een collega die slecht functioneert. Tiamo zit erbij als nieuw MT-lid.
Hij zit er niet alleen bij, maar hij zit er vooral méé. Want hij vindt het een schokkende, onacceptabele opmerking. Maar hij zegt er niets van.
Onbewust wel/niet reageren
En dat zit hem achteraf dwars. Als leidinggevende wil Tiamo sterker worden en hij vraagt mij hoe hij dat kan leren. We inventariseren eerst zijn (onbewuste) smoezen om niet direct te reageren:
- ‘Ik ben niet de juiste persoon om hier wat van te zeggen, ik ben er net.’
- ‘Het is nú niet het juiste moment, misschien na de vergadering.’
- ‘Dit heeft misschien wel consequenties voor mij en ik ben net nieuw.’
- ‘De collega is er niet bij. Misschien vindt die het zelf wél grappig.’
- ‘Zij zijn zo dom, het helpt toch niet als ik wat zeg.’
Zomaar wat herkenbare redenen die door ons hoofd schieten, waardoor we niet aanspreken. We hebben allemaal van dit soort excuses paraat. Omdat ons sociale brein ons wil behoeden om buiten de groep te stappen. Onze hersenen waken ervoor dat we onze veiligheid binnen de kudde op de proef te stellen. Ons sociale brein zorgt dat we ons niet uitspreken en anderen niet aanspreken. Het kiest voor veiligheid op de korte termijn.
Maar door smoezen blijft het verkeerde bestaan. Daardoor gaan we mee in nietszeggende of ongewenste afspraken. Zoals de stilzwijgende overeenkomsten in dit MT dat we denigrerende opmerkingen accepteren. Ongewenst gedrag wordt de norm waardoor een team op de lange duur juist onveilig wordt.
Leiderschap nemen: handvatten om te stoppen
Tiamo is op zoek naar zijn leiderschap gebaseerd op UitAanAfspreken: uitspreken wat je denkt, aanspreken van elkaar en afspreken met draagvlak. Hij zegt letterlijk: ‘Ik wil dit niet. Ik wil niet zo zijn en me verschuilen in het MT. Ik wil een sterke ruggengraat hebben en blijven staan, ook als het spannend is. Ik wil stop durven zeggen tegen dit gedrag.’
In het coachgesprek gaf ik hem drie handvatten.
Ten eerste herken jouw ruggengraat in je normen. Sta stil zodat je wéet waar je voor staat en weet ook je ‘waarom’ van die normen. Wat is je ‘WHY” en kun je die overtuigingen tot in je tenen voelen? Als je hier bewust bij stil hebt gestaan, kun je tijdens spannende momenten met je tenen wiebelen. Dan dan kun je er weer bij en herinner je je waar je voor staat.
Ten tweede ontstaat een stevige ruggengraat door te spreken in de IK-vorm. Veel leidinggevenden spreken in de wij- of zij-vorm. “Wij zouden dit niet moeten willen. Zij zouden dat niet moeten doen.”Zoveel sterker en eerlijker sta je als je van jezelf uitgaat: “Ik wil dit niet. Ik vind dit niet acceptabel. Jij misschien wel, maar ik wil niet dat er in dit team zo gepraat wordt.”
Dan kan niemand om jou heen. En zo blijf je vanzelf meer in verbinding.
En dat is gelijk ook het derde handvat. Blijf in gesprek. Want de neiging van Tiamo is om zich uit te spreken en dan pissig weg te lopen. Denkend ‘stik er maar in’. Maar sterk leiderschap gaat over ‘sitting in the fire without burning’. Over de confrontatie aangaan maar zelf ook aanspreekbaar zijn. Aanspreken gaat om de hitte van de confrontatie durven verdragen.
UitAanAfspreken
Want misschien begrijpt de ander echt niet wat je bedoelt. Omdat die een andere norm heeft, waar ander gedrag bij hoort. Of omdat het al tien jaar een stilzwijgende gewoonte is dat dit ‘leuk’ is, en hij niet snapt waarom het nu blijkbaar niet meer mag. Of omdat er vier collega’s zijn die met hem meelachen en het dus misschien niet met jou eens zijn.
UitAanAfspreken gaat niet alleen om je mening droppen. Want dan is je hoogste winst dat het niet meer in jouw gezichtsveld gebeurt. Daarmee heb je de strijd gewonnen, maar de oorlog verloren. Als je alleen uitspreekt, maar niet aanspreekbaar bent, breng je schade toe aan de verbinding.
Je hebt pas echt ruggengraat als je na je uit te spreken met compassie en in openheid het gesprek aangaat. Zodat alle betrokkenen zich kunnen uitspreken en aanspreekbaar worden. Pas dan kom je tot werkelijk nieuwe waardevolle teamafspraken. Een team wordt zo sterk als het in staat is om het gesprek met elkaar aan te gaan over de issues waar je verschillend over denkt.
Vooraf aan ons coachgesprek baalde Tiamo van zijn MT. Nu gaat hij met enthousiasme en energie aan de slag. Want organisaties en bedrijven hebben deze sterke leiders nodig die durven UitAanAfspreken.
